1940'lardan Günümüze Resimlerle Bilgisayarlar

Bilgisayarların Muhteşem Evrimi: 1940'lardan Günümüze

Bilgisayarlar, 20. yüzyılın en önemli buluşlarından biri olmanın ötesinde, hayatımızı kökten değiştiren bir devrime imza attı. 1940'larda hantal ve karmaşık birer makine olarak başlayan bu serüven, günümüzde avuç içine sığabilen güçlü cihazlara kadar uzandı. Bu yazıda, bilgisayarların bu şaşırtıcı evrimini, her nesli detaylı bir şekilde inceleyerek keşfedeceğiz.

Bilgisayarların evrimi, 1940’lardan günümüze kadar beş jenerasyon olarak sınıflandırılabilir. Her jenerasyon, bilgisayarların performansını, hızını, boyutunu ve işlevselliğini etkileyen farklı teknolojileri içerir. Bu jenerasyonları kısaca şöyle özetleyebiliriz:

• İlk jenerasyon (1940-1950) - Elektronik Devrim:
  Bu jenerasyonda, bilgisayarlar vakum tüpleri, röleler ve manyetik davul bellek gibi elektronik bileşenlerden oluşuyordu. Bu bilgisayarlar çok büyük, pahalı, güç tüketen ve ısı üreten cihazlardı. Programlanmaları da çok zordu. Bu jenerasyonda üretilen bazı bilgisayarlar şunlardı: ENIAC, EDVAC, UNIVAC, IBM 701, IBM 650.
• İkinci jenerasyon (1950-1960) - Transistörlerin Yükselişi:
  Bu jenerasyonda, bilgisayarlar transistörler, manyetik çekirdek bellek ve manyetik bant gibi yeni teknolojilerden yararlandı. Bu bilgisayarlar, ilk jenerasyondakilere göre daha küçük, daha ucuz, daha hızlı, daha güvenilir ve daha az ısı üreten cihazlardı. Ayrıca, yüksek seviyeli programlama dilleri, derleyiciler ve işletim sistemleri gibi yazılım geliştirmeleri de bu jenerasyonda ortaya çıktı. Bu jenerasyonda üretilen bazı bilgisayarlar şunlardı: IBM 1401, IBM 1620, IBM 7090, PDP-1, PDP-8.
• Üçüncü jenerasyon (1960-1970) - Entegre Devrelerin Çağı:
  Bu jenerasyonda, bilgisayarlar entegre devreler, yarı iletken bellek ve disket gibi daha gelişmiş teknolojilerden faydalandı. Bu bilgisayarlar, ikinci jenerasyondakilere göre daha küçük, daha ucuz, daha hızlı, daha güçlü ve daha çok yönlü cihazlardı. Ayrıca, zaman paylaşımlı sistemler, çoklu programlama, grafik kullanıcı arayüzü, fare, klavye, monitör gibi donanım ve yazılım yenilikleri de bu jenerasyonda görüldü. Bu jenerasyonda üretilen bazı bilgisayarlar şunlardı: IBM 360, IBM 370, DEC PDP-11, Honeywell 316, HP 2116.
• Dördüncü jenerasyon (1970-1990) - Mikroişlemcilerin Doğuşu :
  Bu jenerasyonda, bilgisayarlar mikroişlemciler, RAM, ROM, mikrodenetleyiciler, kişisel bilgisayarlar, CD-ROM, internet gibi devrim niteliğindeki teknolojilerden yararlandı. Bu bilgisayarlar, üçüncü jenerasyondakilere göre daha küçük, daha ucuz, daha hızlı, daha güçlü ve daha kullanıcı dostu cihazlardı. Ayrıca, nesne yönelimli programlama, yapay zeka, veritabanı yönetimi, bilgisayar ağları, grafik tasarımı, oyun geliştirme gibi yazılım alanlarında da büyük ilerlemeler kaydedildi. Bu jenerasyonda üretilen bazı bilgisayarlar şunlardı: Intel 4004, Intel 8080, Apple I, Apple II, IBM PC, Macintosh, Commodore 64.
• Beşinci jenerasyon (1990-günümüz) - Grafik Arayüz ve İnternet - Multimedya ve Mobil Devrim -  Bulut Bilişim ve Yapay Zeka - Kuantum Bilgisayar ve Nesnelerin İnterneti:
  Bu jenerasyonda, bilgisayarlar çok çekirdekli işlemciler, flash bellek, optik fiber, kablosuz iletişim, bulut bilişim, büyük veri, nesnelerin interneti, sanal gerçeklik, artırılmış gerçeklik, giyilebilir teknoloji gibi son derece gelişmiş teknolojilerden yararlanıyor. Bu bilgisayarlar, dördüncü jenerasyondakilere göre daha küçük, daha ucuz, daha hızlı, daha güçlü ve daha akıllı cihazlar. Ayrıca, makine öğrenimi, derin öğrenme, doğal dil işleme, görüntü işleme, ses işleme, robotik, biyometrik, kriptografi gibi yazılım alanlarında da büyük gelişmeler yaşanıyor. Bu jenerasyonda üretilen bazı bilgisayarlar şunlardı: Intel Core i7, AMD Ryzen, Raspberry Pi, Arduino, iPhone, iPad, Samsung Galaxy, Oculus Rift, Apple Watch.

1940'larda İLK NESİL

1940'lar, ilk nesil bilgisayarların geliştirildiği dönemdir. Bu bilgisayarlar, genellikle devasa boyutlardaydı ve vakum tüpleri ile çalışırdı. Programlama ise, önceden kablolarla yapılarak oldukça zor ve zahmetliydi.

Bazı önemli ilk nesil bilgisayarlar:

• ENIAC (1946): Dünyanın ilk elektronik bilgisayarı olarak kabul edilir.
  elektronik anahtarlar ve lambalar kullanarak hesaplamalar yapan bir makineydi. Bu bilgisayarın adı ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer) idi. 1946 yılında, elektronik hesaplama dünyası bambaşka bir boyuta taşındı.
  Pennsylvania Üniversitesi'nde geliştirilen ENIAC (Elektronik Sayısal Entegratör ve Bilgisayar), ilk elektronik dijital bilgisayar olarak tarihe adını yazdırdı. 18.000 vakum tüpü ve 7.200 kristal diyot içeren bu dev makine, o zamanki muazzam boyutuyla "dev beyin" olarak anıldı.
  
  ENIAC’ın Özellikleri
  30 ton ağırlığında, 167 m2’lik bir alanı kaplıyordu.
  Saniyede 5 bin toplama işlemi, 357 çarpma işlemi ve 38 bölme ve karekök işlemi yapma kapasitesine sahipti.
  5.000 ondalık basamaklı sayıları çarpabilen ve saniyede 300 çarpma işlemi gerçekleştirebilen işlemci gücü.
  3 ana fonksiyon ünitesi: İşlemci, giriş/çıkış ve program kontrol ünitesi
  Yaklaşık 300 salt okunur veri saklayabilme yeteneğine sahipti.
  Verileri kart okuyucusu ile aktarabilme ve işleyebilme yeteneğine sahipti.
  Ampullerin ısınmasından dolayı soğutulmaya ihtiyacı vardı.
  Toplam 500 bin dolara mal oldu.
  
  ENIAC’ın Kullanım Alanları
  
  ENIAC, öncelikli olarak Amerikan ordusunun top ve diğer silahlarında isabetli menzil hesaplamaları yapabilmesi için geliştirildi.
  El ile yapılan hesaplamaların ortalama 20 saat sürmesi sebebiyle ENIAC sayesinde bu hesaplama süresi 15-20 saniye gibi bir süreye indirildi.
  Savaş sonrası dönemde hava tahminleri, atom enerjisi hesaplamaları, rüzgar tüneli çalışmaları, termal tetikleme, kozmik ışın çalışmaları, rasgele sayı hesaplamaları gibi pek çok bilimsel çalışma ve endüstriyel alanda yapılan çalışma ve hesaplamalarda kullanıldı.
  1955 yılında yerini yeni teknolojilere bırakarak hizmetten kaldırıldı.

• Colossus (1943): Colossus  Alman şifrelerini çözmek için tasarlanmış ilk programlanabilir elektronik bilgisayardı. II. Dünya Savaşı'nın seyrini değiştiren bir icat olarak da kabul edilir.
  İkinci Dünya Savaşı sırasında İngiliz kod kırıcılar tarafından geliştirilen ve Lorenz şifresini çözmek için kullanılan ilk büyük ölçekli elektronik bilgisayardır.
  
  Colossus, boşluk tüpleri (vakum tüpleri) kullanarak Boolean ve sayma işlemleri gerçekleştirebiliyordu. Colossus, anahtarlanabilir ve fiş panelleri ile programlanabildiği için, dünyanın ilk programlanabilir, elektronik, dijital bilgisayarı olarak kabul edilmektedir
  
  Colossus, matematikçi Max Newman tarafından geliştirilen planlara dayanarak tasarlanmıştır.  Colossus Mark 1, Aralık 1943’te çalıştırılıp 1944’ün başında kullanılmaya başlandı.
  
  İyileştirilmiş bir Colossus Mark 2, işlem hızını beş katına çıkarıldı ve tam zamanında Normandiya çıkarması için 1 Haziran 1944’te çalıştırıldı. Savaşın sonuna kadar 10 Colossus bilgisayar kullanıldı  ve 11 tanesi de devreye alınmış oldu. Bu makineleri kullanması, Müttefiklerin, Avrupa’daki işgal altındaki bölgelerdeki Alman Yüksek Komutanlığı ile ordu komutanlıkları arasındaki radyotelgraf mesajlarından büyük miktarda yüksek seviyeli askeri istihbarat elde etmesini sağladı.
  
  Colossus makinelerinin varlığı 1970’lerin ortalarına kadar gizli tutuldu. Çalışan Colossus iki tanesi hariç çok küçük parçalara ayrıldı. Kullanımları anlaşılamayacak şekilde. İki makine de 1960’larda söküldü. Ocak 2024’te,  yeniden tasarlanmış Colossus’un yeni fotoğrafları yayınladı. Mark 2 Colossus’un işlevsel olarak yeniden yapımı, Tony Sale ve gönüllülerden oluşan bir ekip tarafından 2008 yılında tamamlandı ve The National Museum of Computing’de sergilenmektedir.
  
  
  
  
  
• Harvard Mark I (1944): Karmaşık matematiksel hesaplamalar için kullanıldı.
  

• Harvard Mark I, aynı zamanda IBM Automatic Sequence Controlled Calculator (ASCC) olarak da bilinir ve en erken genel amaçlı elektromekanik bilgisayarlardan biriydi.
• II. Dünya Savaşı’nın son kısmında savaş çabalarında kullanıldı1.
• Mark I’da çalıştırılan ilk programlar, 29 Mart 1944’te John von Neumann tarafından başlatıldı
• Makine büyük ölçüde mekanikti ve giriş ve çıkış için üç kağıt bant okuyucu, iki kart okuyucu, bir kart delici ve iki daktilo kullanıyordu
• Makine devasa boyutlardaydı: 50 feet (yaklaşık 15 metre) uzunluğunda, 5 ton ağırlığında ve yaklaşık 750.000 ayrı parçadan oluşuyordu
• Resmi olarak 7 Ağustos 1944’te üniversiteye sunuldu
• Bu makine, karmaşık hesaplamaların otomatikleştirilmesi konusunda önemli bir adımı temsil eder.

• 1940 / Karmaşık Sayı Hesaplama (CNC)
  Araştırmacı George Stibitz tarafından tasarlanmış ve Bell Tele-phone Laboratories tarafından geliştirilmiştir.
  
  CNC, yani Complex Number Calculator, modern dijital bilgisayarın öncüsü sayılan bir cihazdır. George Stibitz, 1940 yılında Bell Labs’teki meslektaşı Samuel Williams ile birlikte CNC’yi inşa etmiştir. CNC, karmaşık sayılar üzerinde hesaplamalar yapabilen, rölelerden oluşan ikili devreler kullanan bir makinedir.
  
  CNC’nin en ilginç özelliklerinden biri, uzaktan kumanda edilebilmesidir. Stibitz, 1940 yılında Dartmouth College’da düzenlenen bir matematik konferansında, CNC’ye New York’tan telgraf hattı üzerinden komutlar göndererek, ilk gerçek zamanlı, uzaktan kullanımını gerçekleştirmiştir.

• 1941 / Z3 bilgisayar / Bombe Z3
  Z3 ve Bombe, İkinci Dünya Savaşı sırasında önemli rol oynayan iki farklı cihazdır. Z3, Alman mühendis Konrad Zuse tarafından yapılan ilk bilgisayardır.
  Bombe ise İngiliz matematikçi Alan Turing tarafından tasarlanan, Nazi şifrelerini kırmak için kullanılan bir makinedir. 

• Z3 bilgisayarı
  Z3, 1940’ta tamamlanan, Alman mühendis Konrad Zuse tarafından yapılan ilk bilgisayardır. 1944 yılında Berlin’e düzenlenen bombalı saldırı sırasında yok edilen Z3, 1960 yılında yeniden yapılarak Berlin’deki Deutsches Museum’de sergilenmektedir. Z3, karmaşık sayılar üzerinde hesaplamalar yapabilen, rölelerden oluşan ikili devreler kullanan bir makineydi. Floating point destekli binary aritmetiğine ve 22 bit kelime uzunluğuna sahipti. Z3, 2300 röle içerir ve saniyede yaklaşık 3-4 işlem yapabiliyordu Z3, programlanabilir bir bilgisayar olarak kabul edilir, ancak modern anlamda bir belleği yoktu. Z3, aerodinamik hesaplamalar için Alman Hava Kuvvetleri tarafından kullanılmıştır. Z3, Turing testi tamamlı lığına sahip olduğu kanıtlanan ilk bilgisayardır. Z3, modern dijital bilgisayarların öncüsü olarak kabul edilir.

  

  1941 - Bombe

• Bombe cihazı
  Bombe, İkinci Dünya Savaşı sırasında Naziler tarafından kullanılan Enigma şifre makinesinin şifrelerini kırmak için tasarlanmış bir cihazdır. Bombe, İngiliz matematikçi Alan Turing tarafından 1939 yılında geliştirilmiştir. Bombe, Polonyalı kriptologların daha önce yaptığı çalışmalardan yararlanmıştır. Bombe, Bletchley Park’taki İngiliz kod kırıcılarının merkezinde yer almıştır
  Bombe, elektromekanik bir cihazdı. Bombe, 36 adet Enigma makinesinin parçalarını içeriyordu. Bombe, Enigma’nın olası ayarlarını deneyerek, şifreli mesajlarda tutarlılık arayarak, saniyede yaklaşık 17.000 ayar deneyebiliyordu.
  Bombe, İkinci Dünya Savaşı’nın seyrini değiştirmiştir. Bombe, Alman askeri iletişimini çözerek, İngilizlerin Alman hareketlerini önceden tahmin etmesini sağlamıştır. Bombe, Atlantik Savaşı, Afrika Savaşı, Normandiya Çıkarması gibi önemli operasyonlarda kullanılmıştır. Bombe, savaşı 2-4 yıl kısalttığı tahmin edilmektedir. Bombe, modern kriptolojinin ve bilgisayar biliminin temellerini atmıştır.

  

  1941 - Z3

• 
  1942 / Atanasoff Berry Computer (ABC)
  ABC, ilk elektronik dijital bilgisayar olarak kabul edilen bir cihazdır. ABC, Iowa State College’de (şimdi ki adıyla Iowa State University) fizik ve matematik profesörü John Vincent Atanasoff ve lisansüstü öğrencisi Clifford Berry tarafından tasarlanmış ve inşa edilmiştir. ABC, sadece lineer denklem sistemlerini çözmek için tasarlanmıştır ve programlanabilir değildi. ABC, 1942 yılında başarıyla test edilmiştir.
  
  ABC, modern bilgisayarın önemli unsurlarından bazılarını gerçekleştiren ilk makinadır. Bunlar arasında ikili aritmetik, elektronik anahtarlama elemanları, kapasitörlerle veri depolama ve delikli kartlarla giriş/çıkış birimleri sayılabilir.  ABC, yaklaşık 300 vakum tüpü içerir ve saniyede 3-4 işlem yapabiliyordu. ABC’nin tarihi, bilgisayar teknolojisi tarihinde tartışmalı bir konudur. Çünkü ABC, ne programlanabilir ne de Turing testi tamamlığına sahiptir. Bu nedenle, ABC, modern bilgisayarlardan farklıdır. ABC, elektronik ALU (aritmetik mantık birimi) olarak kabul edilebilir. ABC’nin en özgün katkısı, hesaplamaları daha hızlı yapmak için vakum tüplerini kullanan ilk cihaz olmasıydı.

• 
  1943 / Röle İnterpolatör Projesi
  Bell Labs Model II, Bell Labs’ta George Stibitz ve ekibi tarafından 1940’ların başında geliştirilen röle tabanlı bir bilgisayardı. II. Dünya Savaşı sırasında ABD ordusu için ateş kontrol cihazları için hesaplamalar yapmak üzere tasarlanmıştı.
  
  Model II, delikli banttan programlar kullandı ve bellek kapasitesi iki ila beş basamak uzunluğunda yedi ondalık sayıya sahipti. Mantık devreleri için yaklaşık 440 röle kullandı.
  
  Model II, ABD’de program çalıştıran ilk elektromekanik bilgisayarlardan biriydi. Ayrıca Bell Labs’ın inşa ettiği bir dizi röle bilgisayarının da bir parçasıydı. Bunlar arasında Model I (Kompleks Sayı Hesaplayıcısı olarak da bilinir), Model III ve Model IV vardı.
  
  Bell Labs, aynı zamanda transistör, lazer, Unix işletim sistemi ve birçok programlama dili gibi bilgisayar alanındaki birçok yeniliğin de doğduğu yerdi..

• 
  1944 / Harvard Mark-1
  IBM Otomatik Sıra Kontrollü Hesap Makinesi (ASCC) olarak da bilinir.Harvard Mark I, II. Dünya Savaşı sırasında IBM ve Harvard Üniversitesi işbirliğiyle geliştirilen ve savaş çabalarında kullanılan ilk genel amaçlı elektromekanik bilgisayardı.
  
  Bu makine, Charles Babbage’ın 19. yüzyılda tasarladığı Analitik Motor’un birçok özelliğini gerçekleştirdi ve matematiksel tablolar, atom bombası simülasyonları ve Bessel fonksiyonları gibi karmaşık hesaplamalar yapabildi. Makine, 1959’da parçalara ayrıldı ve bazı parçaları müzelerde sergilendi. Makine, bilgi işlem tarihinde önemli bir rol oynadı ve Harvard mimarisi olarak bilinen bir programlama modelinin temelini oluşturdu.
  
  Mark I, 1959 yılında parçalara ayrıldı ve Bilim Merkezi'nde sergilenen Harvard Tarihi Bilimsel Araçlar Koleksiyonu'nun bir bölümü haline geldi. Temmuz 2021'de ise Allston'daki yeni Bilim ve Mühendislik Kompleksi'ne nakledildi.

Özellikleri:

• ilk Elektromekanik bilgisayar
• Karmaşık hesaplamaları otomatikleştiren ilk makine
• 23 basamaklı ondalık sayılarla işlem yapabiliyordu
• 60 set 24 anahtara sahipti
• 72 sayı depolayabiliyordu
• 3 toplama/çıkarma işlemini 12 saniyede yapabiliyordu
• 1 çarpma işlemini 6 saniyede, 1 bölme işlemini 15.3 saniyede yapabiliyordu
• Talimatları delikli karttan okuyordu

Kullanım alanları:

• Balistik tablolar hesaplamak (II. Dünya Savaşı)
• Matematiksel tablolar hesaplamak ve yazdırmak
• Bessel fonksiyonları hesaplamak
• Nükleer enerji araştırmaları
• Gök cisimlerinin hareketlerini hesaplamak

Önemi:

• Bilgi işlem kavramı için en önemli adımların ilkleri yansıtıyordu.
• Harvard mimarisinin öncüsü
• Modern bilgisayarların temelini oluşturan birkaç sayılı makinadan biriydi.

Sonraki versiyonları:

• Harvard Mark II (1947 veya 1948)
• Mark III/ADEC (Eylül 1949)
• Harvard Mark IV (1952)

1945 / EDVAC

Bugün kullandığımız modern bilgisayarların temelini atan depolanmış programlı bir bilgisayarın tasarımı olan EDVAC, ENIAC'tan farklı olarak ondalık değil ikilik sayı sistemi kullanıyordu. Bu sayede daha az elektronik devre gerektiriyor ve daha hızlı işlem yapıyordu. EDVAC, ilk olarak 1945 yılında John von Neumann tarafından bir rapor olarak yayınlandı ve 1952 yılında tamamlandı. 

EDVAC, bilgisayar tarihinin önemli bir kilometre taşıdır ve günümüzdeki programlama dillerinin ve işletim sistemlerinin gelişimine katkı sağlamıştır.

Bu bilgisayar, ikilik sayı sisteminde dört temel aritmetik işlemi otomatik olarak yapabilen, programlanabilir ve hata kontrolü sağlayan, 44-bitlik 1000 kelimelik bir belleğe sahipti. (Bellek daha sonra 5,5 kilobayta yükseltildi.)

EDVAC'ın toplama süresi 864 mikrosaniye, çarpma süresi ise 2900 mikrosaniyeydi. Bilgisayar yaklaşık 6000 vakum tüpü ve 12000 diyot içeriyordu ve 56 kilowatt güç harcıyordu. Cihazın taban alanı 45,5 metrekare, ağırlığı ise 7850 kilogramdı. Her sekiz saatlik vardiyada bilgisayarı çalıştırmak için 30 kişilik bir personel gerekiyordu.

EDVAC, ENIAC'ın devreye girmesinden kısa bir süre önce tasarlanmış bir bilgisayardır. EDVAC, ENIAC'ın karşılaştığı zorlukları aşmak için tasarlanmıştır. EDVAC da ENIAC gibi Pennsylvania Üniversitesi'nin Amerikan Ordusu Balistik Araştırma Laboratuvarı için Aberdeen Kanıtlama Merkezi'nde inşa edilmiştir. EDVAC'ın tasarımcıları J.Presper Eckert ve John William Mauchly, John von Neumann ve diğer bazı kişilerin katkılarıyla yeni bir tasarım geliştirmişler ve von Neumann'ın 1945'te EDVAC hakkında yazdığı bir raporun ilk taslağını temel almışlardır.

1946 / ENIAC - AVIDAC - ENIAC

AVIDAC veya Argonne Version of the Institute's Digital Automatic Computer, erken bir bilgisayar olup, Argonne Ulusal Laboratuvarı tarafından inşa edilmiştir. Bu bilgisayar, IAS mimarisini temel alan ve John von Neumann'ın katkıda bulunduğu bir tasarıma sahiptir. 1953 yılının Ocak ayında çalışmaya başlayan bu bilgisayar, 250.000 dolarlık bir maliyetle Laboratuvarın Fizik Bölümü tarafından geliştirilmiştir.

Bu bilgisayar, o zamanın diğer bilgisayarları gibi, kendine özgü bir yapıya sahipti ve başka bilgisayarlarla (hatta aynı IAS mimarisine dayanan diğer bilgisayarlarla) program paylaşımı yapamıyordu. Ancak bu bilgisayar, çağdaşlarına göre çok daha hızlı çalışıyordu ve performansı 1.000 kat arttırılmıştı.

1948 I IBM SSEC

IBM Seçici Sıralı Elektronik Hesap Makinesi (SSEC), IBM tarafından geliştirilen bir elektromekanik bilgisayardı. 1944 yılının sonlarında tasarımına başlanan ve 1948-1952 yılları arasında çalışan bu makine, depolanmış programlı bir bilgisayarın pek çok özelliğine sahipti ve komutlarını veri olarak işleyebilen ilk çalışan makineydi, ancak tamamen elektronik değildi. SSEC, birçok önemli uygulama için faydalı olduğunu gösterdi, ancak çok kısa bir süre sonra eskidi. Son büyük elektromekanik bilgisayar olarak, en büyük başarısı IBM'e sağladığı reklamdı.

Seçici Sekans Elektronik Hesap Makinesi, 1969'daki Apollo Uçuşu'nun yolunu belirlemek için kullanılan ay konum tablolarını oluşturdu.

1949 EDSAC / Manchester Mark I

EDSAC ve Manchester Mark I Bilgisayar Tarihinin Öncü makinaları arasında yer almıştır. 1949 yılında  iki önemli bilgisayarın geliştirilmesiyle bilim ve teknoloji dünyasında yeni bir çağ başladı: EDSAC ve Manchester Mark I.

EDSAC (Electronic Delay Storage Automatic Calculator)

EDSAC, Cambridge Üniversitesi’nde Maurice Wilkes ve ekibi tarafından geliştirildi. Von Neumann mimarisine dayanan ilk tam ölçekli programlanabilir bilgisayar olarak kabul edilir . EDSAC, özellikle bilgisayar programlama sorunlarını incelemek için tasarlandı ve Wilkes, donanım detayları kadar programlamanın da önemli olduğunu fark etti.

Manchester Mark I

Manchester Mark I ise, Manchester Üniversitesi’nde Frederic C. Williams ve Tom Kilburn tarafından geliştirildi. Manchester Baby’nin ardılı olarak, dünyanın ilk depolamalı program bilgisayarlarından biriydi2. İlk versiyonu Nisan 1949’da çalışır hale geldi ve Mersenne asallarını aramak için yazılan bir program, 17 Haziran 1949 gecesi dokuz saat boyunca hata vermeden çalıştı. Bu bilgisayar, özellikle indeks kayıtlarının dahil edilmesi tarihsel öneme sahiptir ve tasarımındaki birçok fikir, IBM 701 ve 702 gibi sonraki ticari ürünlerde kullanılmıştır.

Her iki bilgisayar da, modern bilgisayarların temellerini atan ve gelecekteki teknolojik gelişmeler için yol gösteren önemli yapı taşlarıydı. Bu makineler, bilgisayar biliminin ve teknolojinin gelişiminde kritik rol oynadı ve bugün bile etkileri hissedilmektedir.

1950'ler 2. NESİL: TRANSİSTÖRLER

1950'lerde transistörlerin icadıyla bilgisayarlar daha küçük ve daha hızlı hale geldi. Bu nesil bilgisayarlarda manyetik bant ve diskler gibi yeni depolama araçları da kullanılmaya başladı.

Bazı önemli ikinci nesil bilgisayarlar:

• IBM 701 (1955): Bilimsel ve ticari hesaplamalar için yaygın olarak kullanıldı.
• UNIVAC I (1951): ABD Nüfus Sayımı için kullanıldı.
• IBM 1401 (1955): Ticari veri işleme için kullanıldı.

1950 ERA 1101 / SEAC / Pilot ACE
ERA 1101 ticari olarak üretilen ilk bilgisayardı. SEAC, all-diyot mantığını kullanan ilk bilgisayar oldu. Alan Turing'in felsefesi İngiltere'nin Pilot ACE'sini tasarladı

1951 MIT Whirlwind
Bir elektrostatik tüp hafızası kullanarak haftada 35 saat çalışan OS'li ilk bilgisayar.

1951 LE0 / UNIVAC I Leo,
İngiltere'nin ilk ticaret bilgisayarı, büro sorunlarını çözdü. ABD Sayım Bürosu tarafından kullanılan UNIVAC I, halkın dikkatini çeken ilk ticari bilgisayar oldu.

1952 MANIAC
John Von Neumann'ın Princeton, New Jersey'deki Gelişmiş Araştırmalar Enstitüsündeki IAS bilgisayarına dayanıyor.

1953 IBM 701 IBM ilk elektronik bilgisayar olan 701'i üretti.
1954 IBM 650 IBM 650 Bir yıl içinde 450 satan ilk seri üretimli bilgisayar oldu.

1956 MITTX0
MIT'de transistörlü ilk genel amaçlı, programlanabilir bilgisayar.

1958 SAGE
Birleşik Devletler ve Kanada'da ilk büyük ölçekli bilgisayar iletişim ağı içinde yüzlerce radar istasyonunu birbirine bağladı.

1958 NEAC 1101
Japonya'nın NEC ülkenin ilk elektronik bilgisayarını kurdu

1959 IBM STRETCH
IBM'nin ana ürün aileleri şirketin ilk transistorize edilmiş 7000 serisi bilgisarları

1960'lar 3.NESİL: MİKRO İŞLEMCİLİLER

1960'larda entegre devrelerin icadıyla bilgisayarlar daha da küçüldü ve daha ucuz hale geldi. Bu nesil bilgisayarlarda işletim sistemleri ve yüksek seviyeli programlama dilleri de kullanılmaya başladı.

Bazı önemli üçüncü nesil bilgisayarlar:

• IBM 360 (1964): Çok çeşitli işlevler için kullanılabilen çok yönlü bir bilgisayardı.
• DEC PDP-8 (1965): İlk mini bilgisayar olarak kabul edilir.
• Apple II (1977): Kişisel bilgisayarların öncülerinden biridir

1960 DEC POP-1
Minicomputer'ın öncüsü.

1961 IBM 1401
1401 anabilgisayar, vakum tüpünü daha küçük, daha güvenilir transistörlerle değiştirdi ve manyetik çekirdekli bir bellek kullandı.

1962 LINC (Laboratuar Enstrümantasyon Bilgisayarı)
İlk gerçek zamanlı laboratuvar veri işleme makinesi.

1964 IBM System 360
Birlikte çalışabilen altı karşılıklı uyumlu bilgisayar ve çevre birimi ailesi.

1964 CDC 6600
Zamanının en hızlı bilgisayarı, IBM Stretch'in üç kat daha hızlı, saniyede 3 milyon işlem gerçekleştiriyordu.

1965 DEC PDP-8
İlk ticari olarak başarılı mini bilgisayar.

1966 ILLIAC IV
İlk büyük ölçekli dizi bilgisayarı.

1966 HP-2115
Daha sıkı HP-2115. Packard genel amaçlı bilgisayar işine girdi

1968 Nova
Nova 8,000$ fiyatı ve 32 kilobayt bellekle tanıtıldı.

1968 Apollo Rehberlik Bilgisayarı
Apollo Rehber Bilgisayarı ilk kez Apollo 7'de dünyaya tanıtıldı.

1970'ler 4.NESİL: MİKROBİLGİSAYAR

1970'lerde mikroişlemcilerin icadıyla bilgisayarlar taşınabilir hale geldi. Bu nesil bilgisayarlarda grafiksel kullanıcı arayüzleri ve ağ bağlantıları da kullanılmaya başladı.

Bazı önemli dördüncü nesil bilgisayarlar:

• Altair 8800 (1975): İlk kit bilgisayar olarak kabul edilir.
• IBM PC (1981): Kişisel bilgisayar pazarında bir devrim yarattı.
• Apple Macintosh (1984): Fare ve grafiksel kullanıcı arayüzüne sahip ilk popüler bilgisayardır.

1971 Kenback 1
özellikle Amerikada 750 $ 'lık reklamı yapılan ilk kişisel bilgisayar.

1972 HP-35
HP-35, bilgisayarınkine benzer katı hal bellekli hızlı, son derece hassas bir elektronik yapı kullandı.

1973 TVTypewriter Micral
Sıradan bir televizyonda alfa sayısal metnin ilk görüntülenmesi. Micral, mikro işlemciye dayanan en eski ticari, kitsiz kişisel bilgisayardı.

1974 Xerox Alto / Scelbi 8H
Giriş için dahili fare bulunan ilk çalışma istasyonu. Mikroişlemci tabanlı ilk ticari olarak ilan edilen ABD bilgisayar.

1975 MITS Altair / Tandem-16
Altair, Intel'in 8080 mikroişlemcisini temel aldı ve BASIC tarafından çalıştırıldı. Tandem, çevrimiçi işlem işlemi için ilk hataya dayanıklı bilgisayar oldu.

1976 Apple I / Cray I
Steve Wozniak , Steve Jobs'la Apple I'i tasarladı. Cray I, ticari açıdan başarılı ilk vektör işlemcisi oldu.

1977 Commodore PET
Commodore Personal Electronic Transactor, 1977'de yayınlanan sevimli kişisel bilgisayarların ilkiydi.

1977 Apple II / TRS-80
Apple II, 1977'de piyasaya çıktığında anında bir başarı elde etti. TRS-80, Tandy Radio Shack'ın ilk masaüstü bilgisayarıydı.

1978 'VAX 11/780 VAX 11/780
en küçük bilgisayarların kapasitesinin 100 katına kadar 4.3 gigabayt sanal belleğe kadar yeteneğe sahipti.

1979 Atari 400 ve 800 Atari
400 ve 800 Model bilgisayarlarını oyun yetenekleriyle tanıttı.

1980'ler MİKROBİLGİSAYARLARIN BÜYÜMESİ

1980'lerden günümüze bilgisayarlar, hız, kapasite ve işlevsellik açısından büyük bir gelişme göstermiştir. Günümüzde internet, yapay zeka, bulut bilişim gibi teknolojilerle bilgisayarlar hayatımızın her alanında yer almaktadır.

Bazı önemli beşinci nesil ve sonrası bilgisayarlar:

• NeXT (1988): Nesne yönelimli programlama ve multimedya için tasarlanmış bir bilgisayardı.
• Power Mac G4 (1999): Apple'ın ilk G4 işlemcili bilgisayarıydı.
• iPhone (2007): Akıllı telefonların öncülerinden biridir.

1981 IBM PC / Osborne I
IBM, PC pazarını hızla büyüterek kendi PC'sini tanıttı. Adam Osborne ilk taşınabilir bilgisayarı, Osborne I'yi piyasaya sürdü ve 24 kilo ağırlığında ve 1.795 dolara maloldu.

1982 Cray XMP / Commodore 64
Cray XMP rakip makinelerin neredeyse ikiye katlandı. 

C64'ün 595 dolara satışa sunulduğu 64KB'lik RAM ve etkileyici grafikler vardı, sonunda 1993'de 22 milyon adet satıldı.

1983 Apple Lisa -7
Grafik kullanıcı arayüzüne sahip ilk kişisel bilgisayar.

1983 Compaq PC
Compaq, IBM PC ile aynı yazılımı kullanan ilk PC klonunu tanıttı.

1984 Apple Macintosh
Apple, grafik kullanıcı arayüzü ile ilk başarılı fareye dayalı bilgisayarı başlattı.

1984 IBM PC Jr.
IBM, PC Jr.'yi ve PC-AT'yi serbest bıraktı. PC Jr. başarısız oldu fakat PC-AT orijinal PC'den birkaç kat daha hızlı olduğu kanıtlandı.

1985 Amiga 1000
Commodore'un Amiga 1000'i 1.295 dolar karşılığında sattı (monitör olmadan) ve diğer bilgisayarların ses ve görüntü özelliklerini aştı.

1987 IBM PS/2
IBM, IBM bilgisayarları için standart 3 1/2 inç disket sürücüsü ve video grafiği dizisi yapan PS/2 makinelerini tanıttı.

1988 NeXT
Programlamayı basitleştirmek için bir optik depolama diski ve nesne yönelimli diller için bir sürücü içeren ilk kişisel bilgisayar.

1990'lar KİŞİSEL BİLGİSAYARLAR

1990'lar: Kişisel Bilgisayarların Altın Çağı

1990'lar, kişisel bilgisayarların (PC) altın çağı olarak kabul edilir. Bu on yıl boyunca, PC'ler daha güçlü, daha ucuz ve daha erişilebilir hale geldi. Bu da onları evlerde ve işyerlerinde yaygın olarak kullanılmaya başlandı.

1990'ların önemli PC gelişmeleri:

Microsoft Windows'un yükselişi: Windows 3.0 (1990) ve Windows 95 (1995) gibi işletim sistemleri, PC'leri daha kullanıcı dostu hale getirdi.

Internet'in yayılması: Internet'e erişim, 1990'larda hızla arttı ve bu da PC'lerin kullanım alanını genişletti.

Multimedya: CD-ROM sürücülerinin yaygınlaşması ve ses kartlarının gelişmesi, PC'leri multimedya merkezlerine dönüştürdü.

Dizüstü bilgisayarların popülerleşmesi: Daha küçük ve hafif dizüstü bilgisayarlar, taşınabilirlik ihtiyacını karşıladı.

Oyun: 3D grafikler ve güçlü işlemciler, PC'leri oyun oynamak için ideal hale getirdi.

1990'ların önemli PC modelleri:

• IBM ThinkPad: İş kullanıcıları için popüler bir dizüstü bilgisayar.
• Compaq Presario: Ev kullanıcıları için popüler bir masaüstü bilgisayar.
• Apple Power Macintosh: Güçlü grafikler ve multimedya özellikleri ile öne çıkan bir bilgisayar.
• Dell XPS: Oyuncular için tasarlanmış bir masaüstü bilgisayar.

1990'ların PC'ler üzerindeki etkileri:

• Bilgiye erişimin artması: Internet ve PC'ler, bilgiye erişimi kolaylaştırdı ve demokratikleştirdi.
• Evden çalışma: PC'ler, evden çalışmayı mümkün kılan araçlardan biri oldu.
• Eğlence ve oyun: PC'ler, oyun ve multimedya için önemli bir platform haline geldi.
• Eğitim: PC'ler, eğitimde yeni yöntemlerin ve araçların kullanılmasına imkan verdi.

Sonuç olarak: 1990'lar, PC'lerin evriminde önemli bir on yıl oldu. Bu on yılda PC'ler, günlük hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline geldi.

1990 Macintosh Ilfx / Amiga 3000
68030'ün 40 MHz'lik bir sürümüne dayanan Ilfx, 10 MIPS'e ulaştı. Commodore, ilk 32-bit Amiga olan Amiga 3000'i piyasaya sürdü.

1991 CDTV Commodore
CD-ROM sürücüsü olan ancak disket sürücüsü olmayan bir Amiga multimedya cihazı olan CDTV'yi piyasaya sürdü.
'
1992 PowerPC 601
PowerPC 601, ilk nesil PowerPC işlemcilerindendi.

1993 P5 Pentium
Intel, P5 tabanlı Pentium işlemciyi 60 ve 66 MHz sürümleriyle piyasaya sürdü.

1994 Pentium İşlemci 100 MHz Intel
Pentium İşlemcinin 100 MHz sürümünü piyasaya sürdü.

1995 Sony Playstation
Sony ilk PlayStation'ı piyasaya çıktı - Bugüne kadar 100 milyondan fazla satıldı.

1996 Toshiba Libretto
Toshiba'nın Libretto, piyasaya sürülecek en küçük bilgisayar uyumlu bilgisayarıydı.

1997 I Pentium 2 / Deep Blue Pentium II
Daha geniş bir çip önbellek ve aynı zamanda genişletilmiş bir yönerge seti içeriyordu. IBM'in Deep Blue, satrançta Garry Kasparov'u yenen ilk bilgisayar oldu

1998 iMac Apple,
Apple iMac'i duyurdu.

1999 PowerMac G4 / AMD Athlon 750 MHz
Apple'ın PowerMac G4'ü Motorola'nın G4 yongasıyla güçlendirilmiştir. AMD, 750 MHz hızında bir Athlon yayınladı.

2000'ler MOBİL BİLGİSAYARLAR

2000'ler: Mobil Bilgisayarların Yükselişi

2000'li yıllar, mobil bilgisayarların yükselişine tanıklık etti. Bu on yıl boyunca, dizüstü bilgisayarlar daha küçük, daha hafif ve daha güçlü hale geldi. Yeni kablosuz teknolojiler ve internet erişiminin yaygınlaşması da mobil bilgisayarların kullanımını teşvik etti.

2000'lerin önemli mobil bilgisayar gelişmeleri:

• Netbook'ların ortaya çıkışı: Netbook'lar, düşük fiyatlı ve taşınabilirliği ön planda tutan küçük dizüstü bilgisayarlardı.
• Ultrabook'ların tanıtımı: Ultrabook'lar, ince ve hafif tasarımlarıyla öne çıkan premium dizüstü bilgisayarlardı.
• Dokunmatik ekranların yaygınlaşması: Dokunmatik ekranlar, mobil bilgisayarlarda yeni bir etkileşim şekli sunmaya başladı.
• Tablet bilgisayarların icadı: Tablet bilgisayarlar, geleneksel dizüstü bilgisayarlardan daha kompakt ve kullanımı kolay cihazlar olarak ortaya çıktı.
• 4G ve Wi-Fi'nin yaygınlaşması: Daha hızlı internet bağlantıları, mobil bilgisayarların her yerde kullanılabilir olmasını sağladı.

2000'lerin önemli mobil bilgisayar modelleri:

• Apple MacBook Air: Ultrabook konseptinin öncüsü olarak kabul edilir.
• Lenovo ThinkPad X1 Carbon: İş kullanıcıları için popüler bir ultrabook.
• Asus Eee PC: İlk netbook'lardan biri.
• Apple iPad: İlk popüler tablet bilgisayar.
• Samsung Galaxy Tab: Android işletim sistemli popüler bir tablet.

2000'lerin mobil bilgisayarlar üzerindeki etkileri:

• Her yerde çalışma: Mobil bilgisayarlar, her yerde çalışma imkanı sağladı.
• Eğlence ve oyun: Mobil bilgisayarlar, oyun ve multimedya için yeni platformlar haline geldi.
• Eğitim: Mobil bilgisayarlar, eğitimde yeni yöntemlerin ve araçların kullanılmasına imkan verdi.
• Sosyal bağlantı: Mobil bilgisayarlar, sosyal medya ve iletişim araçları üzerinden bağlantıda kalmayı kolaylaştırdı.

Sonuç olarak: 2000'ler, mobil bilgisayarların evriminde önemli bir on yıl oldu. Bu on yılda mobil bilgisayarlar, günlük hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline geldi.

2000 1 GHz Pentium ve Athlon / Playstation 2
AMD ve Intel ciplerin saat hızları 1 GHz hızında. Sony, PlayStation 2'yi serbest bırakıyor.

2001 Mac OS X / Windows XP / Linux 2A
Üç büyük işletim sisteminin yeni versiyonları piyasaya çıktı.

2002 Blackberry RIM
ilk BlackBerry akıllı telefonu piyasaya sürdü.

2003 PowerPC G5 / Athlon 64
Apple, PowerPC G5'i piyasaya sürdü. AMD, Athlon 64'ü piyasaya sürdü.

2004 NVIDIA GeForce 6800
NVIDIA, piyasadaki en hızlı karta kıyasla% 100 daha fazla verimlilik sağlayan GeForce 6800 ürününü piyasaya sürdü.

2005 Pentium D / Athlon 64X2 / Microsoft XBOX 360
Intel ve AMD ilk çift çekirdekli 64 bit masaüstü işlemcilerini piyasaya sürdü. Microsoft Xbox 360'ı piyasaya sürdü.

2006 Macbook Pro / Intel Core 2 / Playstation 3/Wii
MacBook Pro, ilk çift çekirdekli Intel tabanlı mobil bilgisayardır. Sony ve Nintendo sırasıyla PS3 ve Wii'yi piyasaya sürdü.

2007 iPhone / ASUS Eee PC
İlk iPhone Apple tarafından tanıtıldı. , İlk ASUS Eee PC, dizüstü bilgisayarların netbook kategorisini tanıtıyor.

2008 HTC Dream / Google Android
HTC Dream piyasaya çıktı - Google tarafından yeni piyasaya sürülen Android işletim sistemini çalıştıran ilk ticari telefon.

2010 iPad Apple
Akıllı telefonlar ve dizüstü bilgisayarlar arasındaki boşluğu kapatan bir tablet bilgisayarı iPad'i piyasaya sürdü.